Năm

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Năm (âm Hán-Việt: Niên, chữ Hán: 年) thông thường được xem là khoảng tầm thời hạn Trái Đất con quay đoạn một vòng xung quanh Mặt Trời. Đối với cùng 1 người xem bên trên Trái Đất, điều này ứng với tầm thời hạn Mặt Trời hoàn thiện một vòng xoay dọc từ hoàng đạo.

Trong thiên văn học tập, năm Julius là 1 trong đơn vị chức năng thời hạn, khái niệm là 365,25 ngày x 86.400 giây/ngày của hệ SI (không với giây nhuận).^[1]

Do phỏng nghiêng trục của Trái Đất, quy trình 1 năm tận mắt chứng kiến sự thay cho thay đổi tuần tự động của từng mùa, được lưu lại vày những thay cho thay đổi về khí hậu, những giờ buổi ngày, thảm thực vật và kỹ năng sinh đẻ của bọn chúng. Tại vùng ôn đới và không ở gần địa rất rất, thông thường với tư mùa được công nhận: xuân, hạ, thu và tấp nập, về mặt mũi thiên văn được lưu lại vày những điểm xuân phân, hạ chí, thu phân và tấp nập chí của lối đi của Mặt Trời, tuy vậy từng mùa nhiệt độ có tính trễ đối với những tín hiệu thiên văn bên trên. Trong một số trong những chống nhiệt đới gió mùa và cận nhiệt đới gió mùa chỉ mất 2 mùa: mùa mưa với mùa thô.

Một năm dương lịch là 1 trong khoảng tầm thời hạn xấp xỉ của chu kỳ luân hồi quy trình của Trái Đất nhập một lịch rõ ràng. Một năm nhập lịch Gregory (cũng như nhập lịch Julius) với 365 ngày (năm thường) hoặc 366 ngày (năm nhuận). Chiều lâu năm khoảng của năm nhập lịch Gregory (hiện đại) là 365,2425 ngày (có tính cho tới những quy tắc năm nhuận cho một thiên niên kỷ).

Từ "năm" cũng khá được dùng một cơ hội từ từ cho những khoảng tầm thời hạn tương quan tuy nhiên rất khác hệt với năm thiên văn hoặc năm dương lịch, ví dụ điển hình giống như những năm theo đòi mùa, năm tài chủ yếu hoặc năm học tập, v.v... Theo nghĩa không ngừng mở rộng, năm hoàn toàn có thể tức là chu kỳ luân hồi quy trình của bất kể hành tinh anh nào: ví dụ, một "năm sao Hỏa" hoặc "năm sao Kim" là thời hạn tuy nhiên sao Hỏa hoặc sao Kim chuồn đầy đủ một vòng quy trình riêng biệt. Thuật ngữ này cũng khá được vận dụng theo đòi nghĩa rộng lớn bát ngát mang lại ngẫu nhiên thời hạn lâu năm hoặc chu kỳ luân hồi nào là, ví dụ như "Great Year".^[2]

Năm theo đòi mùa[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm theo đòi mùa là thời hạn thân thuộc tái ngắt trị liên tục của một sự khiếu nại theo đòi mùa như lũ của một dòng sông, sự thiên di của một loại chim, sự rời khỏi hoa của một loại thực vật, sương giá chỉ trước tiên, hoặc những trò nghịch ngợm trước tiên dự loài kiến của một môn thể thao nào là bại. Tất cả những sự khiếu nại này hoàn toàn có thể với sự khác lạ rộng lớn nhập rộng lớn một mon từ thời điểm năm này sang trọng năm không giống.

Năm dương lịch[sửa | sửa mã nguồn]

Các loại lịch sau đây đều là những lịch tính theo đòi hoạt động của Trái Đất xung xung quanh Mặt Trời, hoặc rằng cách tiếp theo, 1 năm trong những loại lịch này vày khoảng tầm thời hạn tuy nhiên Trái Đất triển khai được một vòng hoạt động xung quanh Mặt Trời và còn được gọi là dương lịch. Chúng đều sở hữu điểm công cộng là 1 trong năm thông thường kéo dãn vày hoặc xấp xỉ 365 ngày, và nhiều lúc được không ngừng mở rộng nhằm thăng bằng lịch bằng phương pháp bổ sung cập nhật thêm một ngày dư (được gọi là ngày nhuận) sẽ tạo trở nên 1 năm nhuận sau từng một khoảng tầm thời hạn chắc chắn, thông thường là vài ba năm.

Nếu như địa điểm của Trái Đất (hay Mặt Trời) được xem toán tương quan cho tới điểm phân (điểm xuân phân hoặc điểm thu phân) thì tháng ngày đã cho thấy mùa (và như vậy nó đồng hóa với xích vĩ của Mặt Trời). Những loại lịch như vậy được gọi là dương lịch chí tuyến. Một năm lịch khoảng của loại lich như vậy là xấp xỉ vày một vài ba dạng của năm chí tuyến (thông thông thường hoặc là năm chí tuyến khoảng hoặc là năm xuân phân).

Lịch Gregory[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm nhập lịch Gregorius được phân thành 12 mon với 365 ngày. Theo bại, cứ 4 năm thì người tớ thêm 1 ngày nhập thời điểm cuối tháng Hai, mon Hai kể từ 28 ngày trở nên 29 ngày và tạo nên trở nên năm nhuận với 366 ngày. Trước bại lịch Julius quy ước 1 năm với 365,25 ngày, tuy vậy phỏng lâu năm của năm mặt mũi trời là 365,242216 ngày cho nên vì thế 1 năm theo đòi lịch Julius dài ra hơn khoảng tầm 0,0078 ngày đối với năm mặt mũi trời (tức là khoảng tầm 11 phút 14 giây).^[3]

Lịch Julius[sửa | sửa mã nguồn]

Trong lịch Julius với nhì loại năm: năm "bình thường" bao gồm với 365 ngày và "năm nhuận" là 366 ngày. Có một chu kỳ luân hồi xếp lịch giản dị và đơn giản này đó là cứ từng phụ vương năm "bình thường" thì theo đòi sau là 1 trong năm nhuận và quy mô này tái diễn mãi mãi tuy nhiên không tồn tại nước ngoài lệ nào là. Do bại, 1 năm Julius khoảng với 365,25 ngày, kéo theo một số trong những sơ sót trong công việc tính năm. Trên thực tiễn, 1 năm ngày này được xem toán đúng mực rộng lớn theo đòi thời hạn tương quan cho tới năm mặt mũi trời là 365.24217 ngày.^[4]^[5]

Xem thêm: nguoc chieu anh sang vi em

Một số lịch khác[sửa | sửa mã nguồn]

Năm thiên văn[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm thiên văn là khoảng tầm thời hạn khoảng nhằm Mặt Trời quay về và một địa điểm Khi đối chiếu với những ngôi sao 5 cánh của khung trời. Năm thiên văn thực tế là chu kỳ luân hồi quy trình của Trái Đất. Năm thiên văn tương tự với 365,2564 ngày mặt mũi trời trung bình^{[cần dẫn nguồn]}. Năm thiên văn dài ra hơn năm chí tuyến đôi mươi phút và 24 giây.

Ký hiệu[sửa | sửa mã nguồn]

Ký hiệu ISO[sửa | sửa mã nguồn]

Trong phụ lục vấn đề, những chi tiêu chuẩn chỉnh quốc tế ISO 80000-3 khuyến nghị chữ ghi chép tắt a (tiếng Latin: annus) nhằm đại diện thay mặt mang lại 1 năm hoặc 365 hoặc 366 ngày. Trong giờ đồng hồ Anh dùng những kể từ ghi chép tắt y, yr (year) mang lại "năm" hoặc ya (year ago) mang lại "năm trước đây".

Các bội số của năm nhập trình diễn thời hạn vượt lên trước khứ hoặc tuổi tác thông thường được kí hiệu là:

ka (viết tắt của kiloannus), vày 10³ a, 10³ năm hay như là một ngàn năm.
Ma (viết tắt của megaannus), vày 10⁶ a, 10⁶ năm hay như là một triệu năm.
Ga (viết tắt của gigaannus), vày 10⁹ a, 10⁹ năm hay như là một tỉ năm.
Ta (viết tắt của teraannus), vày 10¹² a, 10¹² năm hay như là một ngàn tỉ năm.^[6]
Pa (viết tắt của petaannus, tách lầm lẫn kí hiệu này với kí hiệu của đơn vị chức năng đo áp suất Pa, ghi chép tắt của pascal), vày 10¹⁵ a, 10¹⁵ năm hay như là một triệu tỉ năm.^[7]
Ea (viết tắt của exaannus), vày 10¹⁸ a, 10¹⁸ năm hay như là một tỉ tỉ năm.

Kèm theo đòi, nhất là nhập văn liệu giờ đồng hồ Anh, hoàn toàn có thể với chữ ghi chép tắt BP (cho before present) tức là "trước đây", "trước ngày nay".^[8]

Các loại năm khác[sửa | sửa mã nguồn]

Năm tài chính[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm tài đó là một khoảng tầm thời hạn 12 mon dùng mang lại đo lường report tài chủ yếu thường niên của những công ty và những tổ chức triển khai không giống. Tại nhiều chống pháp luật, những quy toan về kế toán tài chính đòi hỏi phải khởi tạo report vì vậy một thứ tự từng chục nhì mon, tuy nhiên ko đòi hỏi chục nhì mon tạo nên trở nên 1 năm dương lịch.

Ví dụ, ở Canada và bấm Độ năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 4; ở Anh năm tài chủ yếu chính thức từ là 1 tháng bốn mang lại mục tiêu report thuế công ty lớn và report tài chủ yếu của cơ quan chỉ đạo của chính phủ, tuy nhiên chính thức từ thời điểm ngày 6 tháng bốn cho những mục tiêu tấn công thuế cá thể và thanh toán giao dịch những quyền lợi của Nhà nước; ở Úc năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 7; trong những lúc bên trên Hoa Kỳ năm tài chủ yếu của cơ quan chỉ đạo của chính phủ liên bang chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 10.

Đánh số trật tự những năm[sửa | sửa mã nguồn]

Kỷ vẹn toàn lịch gán số cho từng năm liên tục, dùng một điểm tham lam chiếu nhập vượt lên trước khứ thực hiện đầu của thời đại.

Tiêu chuẩn chỉnh viết số năm bên trên toàn toàn cầu là Anno Domini, nhiều lúc nó cũng khá được gọi là Common Era. Nó đã và đang được ra mắt nhập thế kỷ loại 6 và là khối hệ thống năm được toan sẵn được lập rời khỏi chính thức kể từ cột mốc là ngày sinh của Chúa Giêsu.^[9]

Hệ thống Anno Domini thông thường được ghi chép tắt theo đòi giờ đồng hồ Latinh là AD mang lại Anno Domini, và CE mang lại "Common Era. Những năm vừa qua AD 1 được ghi chép tắt là BC mang lại "Before Christ" hoặc BCE thay cho thế mang lại "Before Common Era". Theo phương pháp tính lịch này, ko tồn bên trên "năm không" (năm 0).

Trong những văn phiên bản giờ đồng hồ Việt, AD ứng với Công vẹn toàn, tức trong năm sau năm 1 TCN (đôi Khi được gọi nhằm phân biệt rõ ràng rộng lớn tuy vậy ko đúng là sau Công nguyên) và được ghi chép tắt là công nhân hoặc SCN; BC hoặc BCE ứng với trước Công vẹn toàn và được ghi chép tắt là TCN.

Xem thêm: thời gian xoá đi những ngây thơ những điều vội vàng như trong giấc mơ hợp âm

Sách tham lam khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Fraser, Julius Thomas (1987). Time, the Familiar Stranger . Amherst: Nhà in Đại học tập Massachusetts. ISBN 0870235761. OCLC 15790499.
Whitrow, Gerald James (2003). What is Time?. Oxford: Nhà in Đại học tập Oxford. ISBN 0198607814. OCLC 265440481.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Hiệp hội Thiên văn Quốc tế "SI units" truy vấn ngày 18 mon hai năm 2010. (Xem bảng 5 và đoạn 5.15.) In lại kể từ George A. Wilkins & Ủy ban IAU 5, "The IAU Style Manual (1989)" (tập tin cẩn PDF) nhập IAU Transactions Vol. XXB
^ OED, s.v. "year", entry 2.b.: "transf. Applied vĩ đại a very long period or cycle (in chronology or mythology, or vaguely in poetic use)."
^ Ziggelaar, A. (1983). "The Papal Bull of 1582 Promulgating a Reform of the Calendar". In Coyne, Hoskin, Pedersen (eds), Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference vĩ đại Commemorate its 400th Anniversary. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Specolo Vaticano, p. 223
^ Claudius Ptolemy, tr. G. J. Toomer, Ptolemy's Almagest, 1998, Princeton University Press, p. 139. Hipparchus stated that the "solar year... contains 365 days, plus a fraction which is less kêu ca 1/4 by about 1/300th of the sum of one day and night".
^ Introduction vĩ đại Calendars Lưu trữ 2019-06-13 bên trên Wayback Machine. (ngày 15 mon 5 năm 2013). United States Naval Observatory.
^ P. Belli; và người cùng cơ quan (2007). “Investigation of β decay of ¹¹³Cd”. Phys. Rev. C. 76 (6): 064603. Bibcode:2007PhRvC..76f4603B. doi:10.1103/PhysRevC.76.064603.
^ Testing the physics of nuclear isomers Lưu trữ 2010-04-20 bên trên Wayback Machine Eurekalert (August 2005)
^ F.A. Danevich; và người cùng cơ quan (2003). “α activity of natural tungsten isotopes”. Phys. Rev. C. 67 (1): 014310. arXiv:nucl-ex/0211013. Bibcode:2003PhRvC..67a4310D. doi:10.1103/PhysRevC.67.014310.
^ Richards, E.G. (2013). “Calendars”. Trong Urban, S.E.; Seidelmann, P..K. (biên tập). Explanatory Supplement vĩ đại the Astronomical Almanac (PDF) (ấn phiên bản 3). Mill Valley, CA: University Science Books. tr. 585, 590. ISBN 978-1-891389-85-6. Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 30 tháng bốn năm 2019. Truy cập ngày 17 mon 10 năm 2019. Richards does not explicitly state Anno Domini is the worldwide standard, but does state on page 585 the Gregorian calendar is used throughout the world for secular purposes; the Gregorian calendar is used with the Anno Domini era.